پورتال جامع دلتا

ظروف يكبار مصرف موجود در سطح جامعه از انواع مختلف مواد پليمري توليد شده و در صورتي كه توليد كنندگان و مصرف كنندگان اين ظروف از آگاهي لازم برخوردار باشند استفاده از آنها بلامانع مي باشد .

توليد كنندگان ظروف لازم است شرايط بهداشتي را رعايت نموده و از مواد اوليه مصرفي Food Grade در خط توليد استفاده نمايند و نير جنس ظروف را در كف ظرف با علامت اختصاري جهت تعيين نوع كاربرد براي مصرف كنندگان مشخص نمايند و مصرف كنندگان نيز بايد به نوع مصرف و كاربرد ظروف بر اساس علامت اختصاري درج شده بر روي آن توجه داشته باشند .

برخي از نكات مهم در استفاده از اين ظروف عبارتند از :

1-ظروف پلي اتيلن سفيد رنگ جهت بسته بندي و نگهداري روغن ، سركه ، محصولات لبني (شير ، دوغ و ماست ) و مواد غذايي گرم و مرطوب مناسب است .

2-ظروف پروپيلن سفيد رنگ جهت بسته بندي محصولات لبني (ماست ، خامه ، پنير ) و مواد غذايي گرم و مرطوب مناسب است .

3- ظروف پلي استايرن فوم دار ( با علامت اختصاري EPS) و ظروف پلي استايرن سفيد رنگ (با علامت اختصاري HIPS) براي مواد غذايي گرم و مرطوب قابل استفاده مي باشند ليكن استفاده از اين ظروف براي نگهداري و جابجايي مواد غذايي مانند پيتزا (دماي 120 درجه سانتي گراد ) غير مجاز مي باشد .

4-ظروف پلي استايرني بيرنگ و شفاف (با علامت اختصاري GPPS) فقط جهت نوشيدني هاي سرد مناسب مي باشند و استفاده از آن براي مواردي كه دماي محتواي ظروف بيش از 65 درجه سانتي گراد بوده و يا اينكه لايه خارجي مواد غذايي محتواي آن چربي باشد كه در تماس با ظرف قرار مي گيرد ممنوع مي باشد .

روابط عمومي مركز بهداشت استان خراسان رضوي

منابع :

1 - دستورالعمل شماره 25388/7/1/د مورخ 6/10/85 اداره كل نظارت بر مواد غذايي و بهداشتي

2 - دستورالعمل شماره 5818/ ت / س مورخ 27/10/85 دفتر بهبود تغذيه وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي

اصول مديريتي تغذيه در خانواده كه بايستي توسط كدبانوي منزل رعايت گردد

مقدمه :

اينكه غذا در زندگي ما نقش مهمي را ايفا مي كند ، بخشي طولاني ( به قدمت تاريخ ) است . بشر از اولين لحظه اي كه پا بر عرصه وجود گذاشت براي بدست آوردن غذا تلاش كرده و زندگيش را بر پايه آن بنا كرده است . غذا خوردن بخش زيادي از ساعت هاي كار يك جامعه انساني را به خود اختصاص مي دهد .

غذا خوردن در ميهماني ها و مجالس عروسي و عزا انسان را ساعتي دور هم جمع مي كند ، همچنين غذا بخش زيادي از هزينه خانواده را در بر مي گيرد .

مقدار مواد غذايي در انواع غذاها متفاوت است و هر كدام اعمال ويژه اي را انجام مي دهد .

مواد غذايي موجود در غذا عبارتند از : كربوهيدرات ها ، پروتئين ها ، چربيها ، ويتامين ها، مواد معدني و آب

كربوهيدرات : در غلات ،‌حبوبات ، سيب زميني ، ميوه ها ، سبزي ها و شيريني ها وجود دارد .

پروتئين : در گوشت ، حبوبات ،‌لبنيات ،‌تخم مرغ ، مغزهاي روغني موجود است .

چربي : در كره ، مواد غذايي با چربي مفيد مثل ماهي موجود است .

چگونه كدبانوي منزل مي تواند ارزش غذايي مواد را حفظ كند ؟

هر يك از مواد غذايي داراي خاصيتهايي هستند كه ممكن است در زمان پخت اين خاصيتها را از دست بدهند . با چند راهكار ساده مي توان ارزش غذايي مواد را تا حد زيادي حفظ كرد :

- براي پختن مواد گوشتي بهتر است از دستگاه زودپز استفاده شود . اگر زودپز نداريد گوشت را با آب كم و شعله كم بپزيد .

- گوشت سفيد مثل گوشت مرغ و ماهي از گوشت قرمز بهتر است .

- در پختن مواد گوشتي بهتر است چربيهاي سفيد آن تا حد امكان جدا شود . بهتر است پوست مرغ قبل از پختن كنده شود ،‌چون بسيار چرب و مضر است .

- بهتر است از سرخ كردن مواد غذايي خودداري شود .

در صورت نياز بهتر است از روغنهاي مخصوص سرخ كردني استفاده كنيد . بايد توجه داشت كه هيچ گاه روغن خيلي داغ نشود ، در روغني كه زياد داغ شده و يا دود از آن بلند مي شود ، سمومي به وجود مي آيند كه مصرف آنها براي بدن بسيار خطرناك است .

- روغني كه براي پختن غذا استفاده مي شود ، بهتر است روغن مايع باشد .

- نانهاي سبوس دار از بقيه نانها بهتر هستند . بنابراين نان بربري ،‌سنگك و نان جو مفيد تر از نانهاي ديگرند .

- سعي كنيد برنج را به صورت كته مصرف كنيد .

- طوري برنامه ريزي كنيد كه در غذا از مواد مختلفي استفاده شود ،‌مثلاً به جاي مصرف پلوي ساده از پلو مخلوط با مواد غذايي مثل عدس ،‌ماش ،‌لوبيا ،‌باقلا ،‌شويد ،‌پيازچه ، هويج ، نخود سبز و .. استفاده كنيد .

- ميوه و سبزيهايي كه پوست آنها قابل خوردن است ( در صورتي كه از سلامت و بهداشت آن مطمئن هستيد ) با پوست مصرف كنيد .

- هر ميوه يا سبزي كه پوست كنده مي شود نبايد در تماس با هوا قرار گيرد ، بلكه بايد به سرعت مصرف شود .

- سيب زميني پوست كنده را براي نگهداري بايد داخل آب انداخت . تا حد امكان بايد سبزيها را به صورت خام و تازه مصرف كرد . سبزيها را بايد قبل از خرد كردن به خوبي شست ،‌چون اگر سبزي خرد شده شسته شود ويتامين هاي خود را از دست مي دهد .

- اگر غذاهايي كه با سبزي درست مي شوند دوبار گرم شوند ويتامين هاي خود را از دست مي دهند ،‌بنابراين بهتر است غذاهاي سبزي دار براي يك وعده تهيه شوند .

براي پختن سبزيها بايد به چند نكته توجه كرد :‌

1 – بهتر است ابتدا آب را جوش آورده ،‌بعد سبزي را به آن اضافه كنيد و آن را بيشتر از 20 دقيقه نپزيد .

2 - در ظرف غذا را بپوشانيد .

3 - براي پختن سبزي از آب كم استفاده كنيد .

4 - آبي را كه از پختن سبزي باقي مي ماند بايد به غذا اضافه و مصرف كرد .

اصولي كه كدبانوي منزل بايد براي نگهداري مواد غذايي رعايت كند

به طور كلي مواد غذايي از نظر فساد پذيري به سه دسته تقسيم مي شوند :

1 – مواد غذايي كه خيلي زود فاسد مي شوند . مثل گوشت ، مرغ ،‌ماهي ،‌تخم مرغ و .. بايد فقط مدتي كوتاه و آن هم در يخچال نگهداري شوند .

2 - مواد غذايي نيمه فساد پذير مانند سبزي ها و ميوه ها كه مي توان آنها را در هواي خنك و خارج از يخچال براي مدت كوتاهي نگهداري كرد ، اما در هواي گرم حتماً‌ بايد در يخچال نگهداري شوند .

3 - مواد غذايي دير فساد مانند حبوبات و دانه هاي خشك غلات ( گندم و برنج و .. )‌كه مي توان آنها را براي مدت طولاني در هواي معمولي و خشك نگهداري كرد . به طور كلي هر چه ماده غذايي كم آب تر و با چربي كمتر باشد ديرتر فاسد مي شود . نگهداري سالم مواد غذايي مجموعه فرآيند هاي بسيار مهم است ؛‌كه موجب مي شود غذا سالم و با كيفيت خوب مورد مصرف قرارگيرد

پس براي سالم ماندن غذاها بايد به نكات زير توجه كرد :

 براي نگهداري ميوه ها در يخچال بايد توجه داشت هوا در اطراف همه قسمتهاي ميوه جريان پيدا كند ،‌بنابراين نبايد ميوه ها را در يخچال داخل نايلون گذاشت .

 براي نگهداري سبزيها ابتدا آن را پاك كنيد و بشوييد ،‌سپس آنها را لاي يك پارچه تميز بپيچيد و بعد داخل يخچال بگذاريد .

 براي نگهداري غذاي پخته در يخچال نبايد از ظرفهاي بزرگ استفاده كرد ، چون وسط غذا ديرتر سرد مي شود و ميكروبها مي توانند در آن قسمت رشد كنند . بايد توجه كرد كه حتي داخل يخچال هم روي ظرف غذا پوشيده باشد .

 مواد غذايي خشك مثل گندم ، برنج ،‌حبوبات و را مي توان در دماي معمولي نگهداري كرد ، اما قبل از انبار كردن بايد دقت كرد حشره يا كپك نداشته باشند .

 نور آفتاب مي تواند بعضي از مواد غذايي را فاسد يا بي اثر كند ، از قرار دادن روغن مايع ،‌آب ليمو ،‌سيب زميني و پياز در مقابل آفتاب خودداري كنيد .

 محل نگهداري نان و بيسكوييت بايد خشك و بدون رطوبت باشد ،‌چون ممكن است روي آنها كپك رشد كند .

 ترشي ها را نبايد در ظرفهاي فلزي نگهداري كرد .

 روغن از جمله موادي است كه در شرايط گرم و نامناسب دچار فساد شيميايي و اصطلاحاً‌ تند مي شود .

مواد غذايي هم كه در تهيه آنها از روغن استفاده مي شود به افزايش دما حساس هستند . بنابراين بايد در محل دور از نور ، خنك و خشك نگهداري شوند . مثل انواغ مغزها و دانه ها ،‌كيك ها و كلوچه ها ، شكلات و شيريني خشك ،‌كشك و پنيرهاي محلي كم آب و پرچرب ،‌بلغور شير و ...

 از نگهداري غذا در ظروفي كه قبلاً غذاها در آن ترشيده و كپك زده است ، يا مواد شيميايي در آن نگهداري شده پرهيز كنيد .

 از تميزي محلي كه غذا را قبل از پخت آماده سازي مي كنيد ظروف ، قابلمه ها و كاردها و قاشق اطمينان حاصل كنيد .

 غذاها را هيچ گاه به مدت طولاني نگهداري نكنيد . اگر ظاهر بدي پيدا كرد و يا بوي بدي داشت يا فاسد شده بود ،‌حتماً‌ آن را دور بريزيد .

 ميوه فاسد خيلي زود آلودگي را به ميوه هاي مجاور خود و نيز فضاي يخچال انتقال مي دهد ،‌ بنابراين بايد ميوه هاي فاسد را جدا كرد .

روشهاي جلوگيري از فساد مواد غذايي كه كدبانوي منزل بايد انجام دهد :‌

به طور كلي در هر ماده غذايي بعضي ميكروبها به طور طبيعي يافت مي شوند ، كه در شرايط مناسب توانايي رشد و تكثير مي يابند و در نهايت موجب فساد و از بين رفتن ماده غذايي مي شوند . براي از بين بردن يا غير فعال كردن اين ميكروبها در غذاهاي مختلف ، شيوه هاي متفاوتي وجود دارد كه به آساني قابل دسترسي است .

o يكي از مهمترين راههاي جلوگيري از فساد مواد غذايي ، سرد كردن آن است . سرما ميكروبها را نمي كشد ، اما رشد آنها را كند يا متوقف مي كند و با حذف سرما ، ميكروبها دوباره در غذا فعال خواهند شد .

o استفاده از يخچال براي نگهداري كوتاه مدت غذاها مناسب است . اما براي نگهداري طولاني مدت بايد غذاها را منجمد ( فريز )‌كرد درجه حرارت يخچال بايد بين 4 تا 8 درجه سانتي گراد ( با توجه به فصل ) باشد . اما فريز كردن نيازمند برودت زير 10 درجه سانتيگراد است . بهترين درجه سرماي داخل فريز 12 تا 18 درجه سانتي گراد مي باشد

o يكي ديگر از راههاي جلوگيري از فساد ماده غذايي گرماست . بر اثر حرارت هاي بالا مثل جوشاندن و پختن غذا ميكروبها از بين مي روند . در صنعت مهمترين روشهاي حرارتي نگهداري مواد غذايي پاستوريزه كردن و استريل كردن است . در روش پاستوريزه ميكروبهاي موجود به طور صد در صد از بين نمي روند ؛‌به همين دليل فرآورده هاي پاستوريزه را بايد در يخچال نگهداري كرد ، اما استريل كردن صد در صد ميكروبها را از بين مي برد و در نتيجه ماده غذايي براي مدت طولاني قابل نگهداري است .

o استفاده از روشهاي حذف آب مثل خشك كردن يا غليظ كردن (‌مثل تهيه مربا ) كه در مورد سبزي ها و ميوه ها استفاده مي شود نيز از شيوه هاي نگهداري محسوب مي شوند . نبود آب در ماده غذايي مانع از رشد ميكروبها و فساد ماده غذايي مي شود .

o يكي ديگر از شيوه هاي نگهداري ماده غذايي كه علاوه بر جلوگيري از فساد ماده غذايي نياز به يخچال را كم و حمل و نقل آن را آسان مي سازد ، كنسرو كردن ماده غذايي است .

o روشهاي ديگري مثل نمك سود كردن ،‌دود دادن ، استفاده از مواد نگهدارنده و يا پرتوها نيز در صنايع نگهداري مواد غذايي مورد استفاده قرار مي گيرد .

o در تهيه مربا و رب ، حرارت موجب كشته شدن ميكروها مي شود و نيز به علت غليظ بودن ،‌محيط براي رشد ميكروب مناسب نيست ، اما نگهداري بعدي آن نيز نيازمند توجه است .

o درست كردن شوري و ترشي هم يك راه نگهداري مواد غذايي محسوب مي شود . چون ميكروبها در محيط هاي نمكي و اسيدي زياد رشد نمي كنند .

در هنگام خريد مواد غذايي كدبانوي منزل بايد چه اصولي را رعايت كند ؟

به طور كلي خريد مواد غذايي بايد تابع اصول خاصي باشد تا سلامت افراد خانواده را به خطر نياندازد .

• هميشه مواد غذايي خود را از فروشگاهها و مغازه هاي معتبر و نه از دستفروشان تهيه كنيد .

• اگر ماده غذايي مورد نظر مشمول اخذ پروانه بهداشتي است ،‌حتماً‌ به داشتن پروانه بهداشتي ماده غذايي و نيز مشخصات بر چسب آن دقت كامل كنيد و اگر مشخصات ماده غذايي كامل نبود از خريد آن خودداري كنيد .

• موقع خريد مواد غذايي بسته بندي دقت كنيد بسته بندي ماده غذايي سالم باشد ،‌مثلاً‌ پاكت شير ،‌پارگي نداشته باشد و يا قوطي كنسرو له شدگي ، زنگ زدگي و بادكردگي نداشته باشد .

• دقت كنيد ماده غذايي در هنگام خريد طبق توصيه هاي روي بر چسب در شرايط مناسب نگهداري شده باشد ،‌مثلاً‌ اگر روي بطري روغن مايع عبارت « دور از نور خورشيد نگهداري شود » باشد ، زمان خريد به اين نكته توجه كنيد .

• دقت كنيد ماده غذايي در هنگام خريد تغيير ماهيت نداده باشد ،‌مثلاً‌ آب ليمو تيره نشده باشد و يا سس مايونز دو قسمتي نباشد .

• اقلام فاسد شدني مثل شير ، سبزي و ... را روزانه يا روز در ميان تهيه كنيد .

• اگر مي خواهيد نان داغ را داخل بسته نايلوني قرار دهيد اول آن را خنك كنيد ، زيرا در غير اين صورت ، نان داغ داخل نايلون ايجاد رطوب كرده ( اصطلاحاً‌ عرق مي كند ) و ممكن است در مدت نگهداري كپك بزند .

• از خريد مواد غذايي مثل رب ، ترشي ، خيار شور و به صورت فله خودداري كنيد ، چون اين محصولات محل توليد و تاريخ مصرف و انقضاي مشخصي ندارند و ممكن است سلامت شما را به خطر بيندازند .

• مواد خوراكي و آشاميدني تاريخ گذشته را اصلاً‌ مصرف نكنيد .

دقت كنيد كه بر چسب روي مواد غذايي بسته بندي شامل اين موارد باشد :

1 - شماره پروانه ساخت اخذ شده از وزارت بهداشت و درمان

2 - ذكر نوع محصول مثلاً ماست كم چرب ،‌آب پرتقال و ..

3 - ذكر نام تجاري محصول

4- ذكر حجم يا وزن محصول

5 - ذكر تركيبات به كار رفته در محصول

6 - نشاني و شماره تلفن كارخانه يا دفتر مركزي

7 - شماره سري ساخت

8 – تاريخ توليد و انقضاء‌

9 – ذكر موارد منع مصرف در صورت لزوم « مثلاً مصرف براي كودكان زير سه سال ممنوع »

10 - ذكر نحوه مصرف در صورت لزوم « مثلاً قبل از مصرف 20 دقيقه بجوشانيد . »‌

11 – شرايط نگهداري

12 - ذكر جمله ساخت ايران

آشنايي با اصول تهيه لبنيات ، گوشت ، سبزي ، تخم مرغ و ميوه ها براي خانواده

لبنيات :

o در هنگام خريد شير و لبنيات به نكات ذيل توجه كنيد :‌

شير سالم طعم مطبوعي دارد ، كمي شيرين است و رنگ سفيد مايل به زرد دارد و يكي از غذاهاي بسيار مفيد است .

خطر آلودگي در شير خام بيشتر است . بنابراين در صورت خريد شير خام مي توان با اضافه كردن مقداري آب آن را 10 دقيقه جوشاند .

o شيري براي خريداري مناسب است كه پاستوريزه يا استرليزه شده باشد . در اين روشها با استفاده از حرارت ميكروبهاي شير از بين مي روند . شير پاستوريزه را تا دو روز مي توان در يخچال نگه داشت ، اما بيرون از يخچال زود فاسد مي شود ، ولي شير استرليزه حتي در خارج از يخچال چندين ماه سالم مي ماند به شرط آنكه بسته آن سالم بماند .

o پنير تازه مي تواند تب مالت را به انسان منتقل كند ،‌ بنابراين نبايد پنير تازه مصرف كرد . اگر پنيري كه خريده ايد تازه باشد بايد آن را 2 ماه در آب نمك و در يخچال نگهداري كرد . بنابراين بهتر است از پنير پاستوريزه استفاده كنيد .

o خطر آلودگي در بستني هايي كه به روش سنتي تهيه مي شوند بيشتر است . بنابراين توصيه مي شود بستني هايي خريداري و مصرف شوند كه از شير پاستوريزه تهيه شده باشند و در بسته بندي مناسب فروخته شوند .

انواع گوشت :

o در هنگام خريد مواد گوشتي بايد دقت كرد كه دام يا پرنده به روش بهداشتي كشته شده باشند . كشتارگاههاي سالم و بهداشتي بعد از بريدن سر حيوان آ ن را معاينه مي كنند و در صورت مناسب بودن ، روي آن مهر مي زنند .

فروشگاههاي مواد گوشتي نبايد گوشت چرخ كرده در يخچال نگهداري كنند ، بايد بعد از سفارش مشتري گوشت را به او نشان دهند و بعد چرخ كنند . گوشتي سالم است كه رنگ طبيعي داشته باشد ،‌بو بد ندهد ، روي آن ليز و مرطوب نباشد ، قبل از سفارش شما چرخ نشده باشد ،‌مهر كشتارگاه داشته باشد ،‌ يا در محل مناسب سربريده شده باشد .

o مرغي سالم است كه پوست درخشنده و مرطوب داشته باشد ( نبايد پوست مرغ ليز و چسبنده باشد ) بوي بد نداشته باشد ( براي اين كار بايد بالها و پاهاي مرغ را از هم باز كرد ) شكم آن سبز يا آبي نباشد و محل بريدگي گردن متورم باشد (‌اگر سر مرغ پس از مردن بريده شده باشد محل بريدگي ورم نميكند . )

o ماهي سالم بايد چشمهايش شفاف و برجسته باشد . پولكهايش آسان كنده نشود ، زير گوشهاي ماهي قرمز روشن باشد . بوي بد ندهد و جاي فشار انگشت روي بدن آن باقي نماند . (نرم باشد)

o تخم مرغ : روي تخم مرغ بايد پاكيزه باشد ، بنابراين قبل از مصرف بايد آن را شست . تخم مرغي تازه است كه در يك ظرف آب ، روي آب يا وسط آب نماند . در موقع تكان دادن لق نزند ،‌در مقابل نور زرد و شفاف باشد ،‌بعد از شكستن زرده آن با سفيده مخلوط نباشد .

شايان ذكر است خطر آلودگي تخم اردك بيشتر از تخم مرغ است . چون اردك از ميان لجن غذاي خود را پيدا مي كند ، بنابراين بايد آن را خوب پخت .

ميوه و سبزي :

ø ميوه و سبزي را به صورت تازه خريداري كنيد و از انبار كردن طولاني مدت ميوه ها بپرهيزيد .

از خريد ميوه هاي مانده و له شده و يا كپك زده خودداري كنيد . سبزي ها بخصوص سبزي هايي كه پخته نمي شوند مانند سبزي خوردن ، كاهو ، كلم ،‌گوجه فرنگي ،‌خيار و هويج و بيشتر به تخم انگلها آلوده اند . براي كم كردن آلودگي آنها حتماً‌ بايد از شيوه سالمسازي سبزي با استفاده از مايع ظرفشويي و ماده ضد عفوني كننده استفاده كرد .

روشهاي سالم سازي ميوه ها و سبزي ها :

آلودگي ميكروبي سبزيها و ميوه هايي كه به صورت پخته مصرف مي شوند . معمولاً در حين پختن از بين مي روند ، ولي به طور كلي سبزيها و ميوه ها چه به صورت پخته و چه به صورت خام بايد ضدعفوني شوند .

براي شستشوي مناسب سبزيها به روش زير عمل كنيد :

1 – ابتدا بايد سبزيها را پاك كرده با آب بشوييد تا به خوبي گل و لاي و مواد اضافي آن از بين برود .

2 – براي از بين بردن تخم انگلها بايد ظرف را از آب پر كرد و براي هر ليتر آب (4 ليوان) 3 تا 5 قطره مايع ظرفشويي در ظرف ريخت و با دست هم زد تا كف كند . سپس تمام سبزيها را در كفاب قرار داده و بعد از 5 دقيقه بايد سبزيها را از ظرف خارج كرد و با آب سالم شست (سبزي يا ميوه را از روي آب جمع كنيد. بعد آب ظروف را خالي كرده خوب ظرف را بشوييد تا تمام تخم انگلهايي كه ته ظرف جمع شده اند شسته شوند.)

3 - براي از بين بردن ميكروبها بايد سبزي هايي را كه در مرحله قبلي با مايع ظرفشويي شسته شده اند در مايع ضد عفوني كننده ريخت ، براي اين كار بايد در يك ظرف با 10 ليتر آب ،‌ يك قاشق چايخوري « پركلرين » را حل كرد و سبزيها را به مدت 5 دقيقه در آن ريخت .

4 - پس از ضد عفوني شدن بايد سبزيها را با آب سالم به خوبي چند بار شست .

5 - سبزي را در دستمال تميزي بريزيد تا آب آن كاملاً گرفته شود . بعد در يك دستمال يا كيسه خشك بريزيد و در يك نايلون تميز در يخچال نگهداري كنيد . استفاده از يك قابلمه فلزي در دار نيز در نگهداري سبزي بسيار مناسب است .

نكات مهم در هنگام پختن غذا كه بايد توسط كدبانوي منزل رعايت گردد :

كسي كه آشپزي منزل را به عهده دارد بايد بيش از ديگر اعضاي خانواده به رعايت بهداشت و نكات زير توجه كند .

 قبل از پختن غذا مخصوصاً بعد از دفع مدفوع يا شستن كودكان شير خوار ، بايد دستها را با آب و صابون شست .

اگر آشپز دچار زخمي در دستها شود كه خونريزي داشته باشد و يا عفونت كند بايد در هنگام تهيه غذا زخم را بپوشاند و يا آشپزي را به كس ديگري بسپارد .

 در حين آشپزي لباس تميز بپوشيد . در حين تهيه غذا از دست زدن و جابجا كردن ساير وسايل آشپزخانه خودداري كنيد چون موجب آلودگي دست و غذا مي شود .

 در حين تهيه غذا از سرفه يا عطسه نزديك غذا يا دست زدن به بيني ،‌دهان ، مو و يا هر چيزي كه ممكن است آلوده باشد ، بپرهيزيد .

 در تهيه غذا از آب سالم استفاده كنيد ،‌آب آلوده حتي مواد غذايي سالم را هم آلوده مي كند و مي تواند موجب بيماري شود .

 براي خشك كردن دستها و خشك كردن ظروف بايد از دستمالهاي جدا استفاده كرد . دستمالهاي آشپزخانه به دليل وجود رطوبت محيط مناسبي براي رشد ميكروبها مي باشند . بنابراين بايد روزانه آنها را شست و در آفتاب خشك كرد

 مواد غذايي بخصوص گوشتها را خوب بپزيد ، ممكن است غذاي نيمه پخته موجب انتقال بيماري شود . براي پختن گوشت بهتر است آن را به قطعه هاي ريز تقسيم كنيد تا همه جاي آن خوب بپزد .

 حشرات ، جانوران ،‌حيوانات ، پرندگان گرد و خاك و دود را از غذا دور كنيد .

 مواد غذايي خام و پخته را دور از هم نگهداري كنيد . مواد غذايي خام داراي آلودگي زيادي هستند ، در حالي كه مواد غذايي پخته آلودگي كمي دارند ، ولي در مجاورت مواد غذايي آلوده سريع آلوده مي شوند .

 در خصوص مصرف روغن بايد توجه داشت كه روغن مايع را به مدت طولاني حرارت ندهيد و روغن را خيلي داغ نكنيد ، چون مصرف روغن سوخته موجب بيماري مي شود . روغن مصرف شده را نبايد دوباره به ظرف اصلي بازگرداند و روغني را كه چند بار حرارت ديده مصرف نكنيد . در ظرف روغن را هميشه بسته نگه داريد .

 ظرفي را كه براي پختن مواد غذايي استفاده مي شود بايد طوري باشد كه بتوان آن را خوب شست .

 هر يك از مواد غذايي داراي خاصيتهايي هستند كه ممكن است در زمان پختن اين خاصيتها را از دست بدهند . بنابراين با چند راهكار ساده مي توان ارزش غذايي مواد را حفظ كرد .

 بهتر است غذاي پخته هر چه زودتر مصرف شود ، چون ميكروبها به غذاي گرم علاقه بيشتري دارند . اگر لازم است غذاي پخته بيشتر از 5 ساعت نگهداري شود يا بايد آن را داغ ( بالاتر از 60 درجه ) يا سرد ( پايين تر از 10 درجه ) نگه داشت .

 غذاي پخته شده حتماً بايد در ظرف دردار نگهداري شود يا روي ظرف با يك پارچه توري پوشانده شود . حتي غذاهايي كه در يخچال گذاشته مي شوند بايد در ظرفهاي دردار باشند .

 در تغذيه شيرخواران بايد غذا را به اندازه اي تهيه كرد كه در يك وعده تمام شود و نيازي به نگهداري آن نباشد . غذاي پخته اي كه در يخچال نگهداري مي شود براي مصرف دوباره بايد خوب گرم شود طوري كه همه جاي آن تا 70 درجه حرارت بگيرد .

 بيش از دوبار گرم كردن غذاي پخته كار صحيحي نيست چون هم خطر آلودگي بيشتر مي شود و هم ارزش غذايي خود را از دست مي دهد . غذاي پخته اي كه به روش صحيح نگهداري نشده باشد ،‌ مهمترين علت مسموميتهاي غذايي است .

بخشنامه

طبق اصلاحيه ماده 13 قانون مواد خوردني ، آشاميدني ، آرايشي و بهداشتي كليه متصديان و كارگران و اشخاصي كه در مراكز تهيه ، توليد ، توزيع و فروش و وسايط نقليه حامل مواد خوردني ، آشاميدني ، آرايشي و بهداشتي و اماكن عمومي اشتغال دارند به عنوان يك عامل مهار كننده و وسيله اي براي پيشگيري و جلوگيري از آلودگي هاي احتمالي موظفند كارت معاينه پزشكي معتبر كه منحصراً از طرف مراكز بهداشت شهرستان يا مراكز بهداشتي درماني شهري و روستايي وابسته به وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشكي صادر خواهد شد داشته باشند .

در همين راستا و به جهت پيشگيري از بروز بيماريها و به منظور ارتقاء سطح سلامت جامعه رعايت اين نكته در كليه وزارتخانه ، سازمانها ،‌موسسات ضروري بوده و نيروهاي خدماتي كه به نوعي در امر تهيه و توزيع مواد غذايي دخالت دارند مانند افرادي كه در آبدارخانه‌ها ، بوفه هاي فروش مواد غذايي و رستورانها و سلف سرويسهاي ادارات و واحدهاي تابعه شاغل مي باشند بايد با هماهنگي مراكز بهداشت شهرستانها يا مراكز بهداشتي درماني منطقه خود ، كارت معاينه پزشكي دريافت نموده از به كارگيري افرادي كه در امر نظافت فعاليت دارند در امور توزيع و تهيه مواد غذايي و چاي اكيداً خودداري نمايند. بديهي است در صورت مشاهده هر گونه موارد تخلف بهداشتي ، مقررات مربوطه اعمال خواهد شد .